به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، در این نشست سید رضی آقا سیدی معاون پشتیبانی و مدیریت منابع و سرپرست سازمان تجاری͏ سازی فناوری و اقتصاددانش͏ بنیان جهاددانشگاهی با اشاره به مهم͏ترین اهدافی که در این نشست͏ ها دنبال می͏ شود اظهار کرد: فضای مجازی همه ابعاد زندگی مردم را در جهان امروز تحت تأثیر قرار داده است که اقتصاد و تجارت نیز از این قاعده مستثنی نیست. ما بر حسب مأموریت͏ های ذاتی سازمان تجاری͏ سازی و اقتصاد دانش͏بنیان جهاددانشگاهی وظیفه خود دانستیم که با برگزاری سلسله نشست͏ هایی در این حوزه پیش͏ بینی پذیری و آرایش نظام خط͏مشی گذاری را به ذی͏ نفعان گزارش کنیم.

سرپرست سازمان تجاری͏ سازی فناوری و اقتصاد دانش͏بنیان تصریح کرد: امیدواریم با دریافت بازخورد͏های خوب به تخصصی سازی نشست͏ها و ارائه مفاهیم بهتر در زمینه "ارائه الگوی ارزیابی خط͏مشی͏ های فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران" برسیم.

وی با اشاره به جایگاه جهاددانشگاهی و اینکه آیا این نهاد به شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی کمک خواهد کرد؟ یادآور شد: با توجه به این͏که یک پارادوکس ذاتی میان نهاد͏های دولتی و ارزش͏های سنتی آن͏ها وجود دارد، مادامی͏که این پارادوکس در نهاد کلان حل نشود باکم و زیادشدن نهاد͏ها تغییری در این شورا ایجاد نخواهد شد و جهاددانشگاهی نیز به دلیل ماهیت مسئله محوری خود، در همه شئونی که بتواند بهبود خط͏مشی گذاری را رقم بزند درصحنه حضور خواهد داشت و آمادگی دارد در کنار حاکمیت و دولت به این بخش کمک کند.

آقا سیدی بابیان اینکه موضوع اکوسیستم و زیست͏ بوم ارزشیابی در بحث فضای مجازی اهمیت ویژه͏ ای دارد گفت: متأسفانه هنوز تکنولوژی کافی در حکمرانی برای مرزبندی این مفهوم وجود ندارد. این موضوع باید شفاف͏تر موردبحث و بررسی قرار بگیرد. هنوز حکمرانی در زمینه فضای مجازی با خود تعارف دارد. با اینکه سه سال از نوشته شدن سند راهبردی گذشته است هنوز نگاه سنتی وجود دارد. اگر کمی کلان͏تر به فضای مجازی نگاه شود و بازآفرینی نگاه سنتی به آن صورت بگیرد می͏ توان شرایط این زیست͏ بوم را بهبود بخشید. ما در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری این موضوع را پیگیری کردیم. یکی از فاکتور͏های ارزیابی موجود برای مثال تعداد دنبال کننده است در حالی که ما نمی͏دانیم اگر فردا از خواب بیدار شویم آیا همچنان این پلتفرم فعال و جاری است یا خیر.

وی یادآور شد: متأسفانه این عوامل پیگیری و بررسی نمی͏ شوند و با هر پیش͏فرضی به حال خود رها می͏شوند و کار خود را ادامه می͏ دهند. باید بفهمیم که حکمرانی چه رویکرد و سیاستی برای سکوها، پلتفرم͏ ها و فناوری͏ های فضای مجازی و مدل͏ های درآمدزایی جدید خواهد داشت. الآن در حکمرانی پاسخگویی برای شرکت͏ های دانش͏ بنیان و فعالان فناوری͏ های تجاری وجود ندارد و کسی نمی͏ داند مطالبه این پلتفرم͏ ها باید از کجا پیگیری شود.

ضعف نظارت در حوزه فضای مجازی

دکتر محمدصادق نصراللهی، عضو گروه فرهنگ و حکمرانی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) نیز در این نشست با اشاره به اینکه آن چیزی که در شورای عالی فضای مجازی ضعیف است، نظارت است، گفت: موارد متعددی در شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی مصوب شده، اما متأسفانه به اجرا نرسیده است و این در حالی است که شان ذاتی مرکز ملی فضای مجازی، شأن نظارت بر اجرا و ارزیابی مصوبات است. این شورا ۱۳ سال است که فعالیت می͏ کند و ارزیابی ساختار، فرایندها، مصوبات و ... به͏خصوص مصوبات پایه آن باید مورد ارزشیابی قرار گیرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه شورا دچار نوعی پارادوکس ساختاری در مصوبات و برنامه͏ های خود شده است گفت: از یک سو دبیری شورا بر عهده قوه مجریه و دولت است و از سوی دیگر شورا بین اینکه در قوه مجریه تعریف شود یا در مجموعه حاکمیت مصداق پیدا کند، در رفت و آمد بوده است. پروسه انتخاب دبیر شورا با پیشنهاد رئیس͏جمهور، تأیید اعضا و تأیید مقام معظم رهبری صورت می͏ گیرد، اما دبیر͏ها بین فضای کلی حاکمیت و قوه مجریه می͏ مانند و گاهی عمر فعالیت آن͏ ها به دو سال هم نمی͏ رسد.

مسئله ارزشیابی در سیاست͏گذاری و خط و مشی͏ها مورد غفلت واقع͏شده است

مهرداد حیدری، هم بنیان گذار اندیشکده حکمرانی شاخص نیز در نشست سازمان تجاری͏ سازی و اشتغال دانش͏بنیان جهاددانشگاهی در زمینه ارائه الگوی ارزیابی خط͏مشی͏های فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران گفت: در سیاست͏گذاری فضای مجازی مشکلات زیادی وجود دارد که اصلی͏ ترین آن سیاسی شدن مسئله ارزشیابی است.

وی با تأکید بر اینکه کشور ما در سطح جهانی با ارزشیابی قضاوت و رتبه بندی می͏ شود گفت: ارزشیابی تعاریف زیادی دارد. اساساً راه رسیدن به تمدن و گفتمان فرهنگ و تمدنی استفاده از فناوری ارزشیابی در اجرای مصوبات مختلف است. در ارزشیابی خلاقیت حرف اول را می͏زند؛ ارزش یاب باید بسیار خلاق باشد. ارزشیابی نوعی تولید است که ویژگی͏ هایی ازجمله دقت͏ مندی و ظرافت͏مندی دارد، سومین ویژگی ارزشیابی این است که ارزشیابی پاسخ͏ گرا و عمل͏گرا است و در نهایت ارزش͏ مدار است.

حیدری در خصوص الگوی ارزشیابی فضای مجازی، گفت: &#۱۷۱;فضای مجازی نظامانی است که می͏تواند برساخته از برهم کنش انسان و ماشین بر بستر شبکه باشد&#۱۸۷;. الگوی ارزشیابی خط͏مشی فضای مجازی یعنی الگوی فناوری جهت پاسخ به بهبود مستمر نظامات برهم کنش که دارای ویژگی͏ های خلاقیت، دقت و ظرافت، ارزشیابی، نظریه اندود و پاسخگو به نیاز است.

وی با تشریح الگوی ارزشیابی خط͏مشی فضای مجازی گفت: خلاقیت، دقت و ظرافت، ارزش مدار و نظریه اندود و پاسخگو به نیاز͏ها الگویی جهت پاسخ به بهبود نظامات بر هم کنش در خط͏مشی فضای مجازی است.

حیدری افزود: در تارنمای شاخص͏ ها باید شاخص جهانی خلق کرد و در این راستا باید فناوری بهبود مستمر با ویژگی͏ های خلاقیت، صناعت، ارزش مداری و نظریه مندی و پاسخ به نیاز همراه باشد.

تصمیم͏گیری هزینه دارد

سید مجتبی امامی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه امام صادق(ع) نیز بر لزوم حضور ارزشیابی͏ های مختلف توسط بازیگران مختلف با ارزش͏ های مختلف تأکید کرد و گفت: یکی از چالش͏ هایی که ما را به تصمیم متقن نمی͏ رساند این است که تک ارزش را مطلق ارزیابی کنیم. مثلاً اگر فردی به مسئله اقتصاد توجه دارد هر چیزی که باعث چالش اقتصادی می͏ شود را نفی کند و ارائه کردن آن را غیر عقلانی بداند. مسائل را نباید را تک͏ ارزشی ببینیم و ابعاد حقوقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و ... را نیز در نظر نگیریم.

وی تصریح کرد: تصمیمات باید آگاهانه و نرم͏افزارپذیر باشد یعنی باید تصمیم گیران آموزش ببینند و با ابعاد مختلف مباحث آشنا شوند در غیر این صورت نمی͏ توان با یک پلتفرم ارزشیابی انجام داد.

استفاده از تجربه جهاددانشگاهی در انجام طرح پژوهشی در حوزه فضای مجازی

الهام فهام، استادیار پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی نیز با تأکید بر اینکه ارزیابی را اگر رویداد ببینیم باید جای مشخصی برای آن قرار دهیم، گفت:، اما ارزیابی را ما در تمام مراحل سیاست͏ گذاری داریم. مثلاً ارزیابی آینده͏نگر داریم که در تدوین سیاست به کار ما می͏آید. ارزیابی ارتباط داریم که ارتباط اقدامات با آنچه طراحی کرده͏ ایم در آن بررسی می͏شود.

وی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه سند راهبردی فضای مجازی در بخش علوم و فناوری پژوهشکده فناوری اطلاعات جهاددانشگاهی تدوین͏ شده است، نحوه تدوین این بخش از سند را تشریح کرد.

سمیه قربانی، مدیر سامانه͏ های نوین فناوری و حمایت از نوآوری جهاددانشگاهی نیز با اشاره به اینکه در تمام پروژه͏ ها، ما بحث ارزیابی و تأثیر اجتماعی را جدی می͏ گیریم، گفت: در خصوص فضای مجازی نیز ارزیابی اجتماعی و فرهنگی بسیار مهم است و برآورد اثرات فرهنگی، اجتماعی فضای مجازی مهم است، اما در بازنگری اسناد مرتبط با فضای مجازی برآورد اثرات فرهنگی، اجتماعی فضای مجازی بسیار مهم است و باید مدنظر قرار گیرد.

محمدصادق سبط الشیخ انصاری، معاون راهبری پارک͏ ها و مراکز رشد سازمان تجاری͏ سازی فناوری و اقتصاد دانش͏ بنیان جهاددانشگاهی نیز گفت: در مورد مسائل فضای مجازی در کنار شورای عالی فضای مجازی سایر نهاد͏ها نیز ورود می͏ کنند، ولی باید به این شورا مرجعیت داده شود. در شورای رقابت که بحث پلتفرم͏ ها مطرح است، باید مرز͏ها مشخص و اعمال سلیقه نشود و بحث͏ های تخصصی از بحث͏ های سیاسی امنیتی جدا شود.

محسن غفاری، مدیر پروژه͏ های نرم͏ افزاری و پژوهشگر فناوری متاورس و هوش مصنوعی نیز با اشاره به اینکه برای عوام صرفاً مسئله فیلترینگ مطرح است، اما باید مسئله فیلترینگ هوشمند را مد نظر قرار دهیم، گفت: فرهنگ قلب تپنده فضای مجازی است که باید آن را بشناسیم و مدیریت کنیم. اگر فیلترینگ هوشمند انجام می͏دادیم، می͏ توانستیم ولنگاری را مدیریت کنیم.

در پایان آقا سیدی ضمن جمع͏ بندی نظرات و پیشنهاد͏های ارائه شده از سوی حاضران در جلسه، گفت: کنشگران علمی و پژوهشگران روایت متفاوتی از موضوع ارزشیابی دارند و این نشان می͏ دهد ابتدای جلسات را با موضوع مناسبی آغاز کرده͏ ایم و در جلسات آتی به موضوعات کاربردی͏ تر در این حوزه خواهیم پرداخت که با خط و مشی سازمان تجاری͏ سازی فناوری و اقتصاد دانش͏ بنیان ارتباط بیشتری دارد.